خاطرات مهرزاد دانش از جشنواره فیلم فجر

 خاطرات مهرزاد دانش از جشنواره فیلم فجرتا غافلگیری بعد از تماشای «درباره الی» تا کشف استعدادها
فوژان نیوز:مهرزاد دانش منتقد فیلم با مرور خاطرات خود از سال‌های برگزاری جشنواره فیلم فجر، تماشای «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی را در جشنواره فجر، یک خاطره به یادماندنی دانست .

به گزارش فوژان نیوز ، مهرزاد دانش در گفت‌وگو با ستاد خبری سی‌وهفتمین دوره‌ جشنواره فیلم فجر، در این‌باره توضیح داد: در سال‌های نخست برگزاری جشنواره فجر، به تناسب حال‌وهوای سال‌های دهه‌ ۶۰ نگاه‌ها مقداری محتوایی‌تر و رویکردها مطالبه‌گرایانه‌ حاکمیتی بود و مثلا خیلی به این موضوع توجه نمی‌شد که کارگردانی یک فیلم در مقایسه با دیگری چگونه است. او ادامه داد: در سال‌های نخست، داورها عمدتا افراد سینمایی نبودند و بیشتر سبقه‌ مدیریتی داشتند، یا نهایتا مدیر فرهنگی بودند و نه متخصصان حوزه‌ سینما. آن‌ها براساس سلایق و عقایدشان داوری می‌کردند.
فضای جشنواره در آن زمان، بیشتر محتوایی بود که این فضا در سال‌های اخیر بهتر شده است. دانش با بیان این‌که در بررسی دهه به دهه‌ جشنواره فجر می‌توان گفت که فضا به سمت تخصصی‌تر شدن پیش رفته است، اظهار کرد: همیشه درباره‌ داوری‌ها، حرف و حدیث وجود داشته و این نکته‌ تکراری گفته شده که اگر به‌جای این افراد، کسانی دیگر داوری می‌کردند، نتایج در جشنواره متفاوت بود. من خیلی به این‌گونه جنجال‌ها که بعد از هر دوره از جشنواره و معرفی برگزیده‌ها برپا می‌شود، اعتقاد ندارم. ممکن است من بخشی از فضای داوری را قبول داشته باشم یا خیر، اما این جزو قواعد بازی است. در هیچ کجای دنیا، بعد از برگزاری یک جشنواره اینقدر آشوب و جنجال برپا نمی‌شود که در ایران می‌شود و من نمی‌دانم دلیل این جنجال‌ها چیست. این منتقد که به گفته‌ خودش از سن ۱۵، ۱۶ سالگی (حدود سال‌های ۱۳۶۶ – ۱۳۶۷) به‌عنوان مخاطب عادی به جشنواره فیلم فجر رفته و از سال ۱۳۷۶ به‌عنوان منتقد از طرف مجله‌ «فیلم» در جشنواره فجر حضور داشته است، ادامه داد: من در طول این سال‌ها، به حواشی جشنواره فیلم فجر زیاد توجه نکرده‌ام، من به قصد دیدن فیلم به جشنواره می‌روم و به‌جز فیلم‌ها، خاطره‌ دیگری از جشنواره برایم باقی نمی‌ماند.
دانش درباره بهترین فیلمی که در جشنواره فجر دیده است، گفت: «درباره الی» (۱۳۸۷) ساخته اصغر فرهادی بهترین فیلمی است که من در جشنواره دیده‌ام. دیدن آن فیلم، خاطره‌انگیزترین اتفاقی بود که در طول سال‌ها حضور در جشنواره برایم افتاد. من خیلی آن فیلم را پسندیدم و به نظرم، همچنان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران است. او توضیح داد: روزی که فیلم «درباره الی» در جشنواره به‌نمایش درآمد، سکوت مطلق بر سالن سینما حاکم بود و به‌جز صدای نفس کشیدن تماشاگرها، صدای دیگری شنیده نمی‌شد. برخلاف زمان‌هایی که تماشاگرها با موبایل یا دوست خود صحبت می‌کنند و حتی از سالن بیرون می‌روند. نمایش این فیلم از معدود دفعاتی بود که هیچ اتفاقی در سالن نمی‌افتاد، به‌جز تمرکز کردن تماشاگران روی فیلم. معنی واقعی سینما نیز همین است. این منتقد فیلم همچنین گفت: من هرگاه اثر خوبی می‌بینم، مدتی پیاده‌روی و فیلم را در ذهنم بازخوانی می‌کنم. روزی که «درباره الی» را دیدم جزو آخرین مواردی بود که بعد از دیدن فیلم تا خانه، یعنی از سینما فلسطین تا حدود چهارراه ابوسعید، زیر باران پیاده رفتم. آنقدر درگیر فیلم شده بودم که حتی خیس شدن زیر باران برایم آزاردهنده نبود. البته من فیلم خوب زیاد دیده و آدم‌های جدید زیادی را کشف کرده‌ام که جزو خاطره‌های خوب و ماندگار جشنواره فجر است؛ ولی بهترین خاطره‌ام دیدن فیلم «درباره الی» است.
دانش در پاسخ به این پرسش که در چه مواردی با دیدن یک فیلم غافلگیر شده‌اید؟ گفت: فیلمسازان جوانی که فیلم خوب می‌سازند، غافلگیرکننده‌اند؛ وقتی به سینما می‌روم و با یک فیلم حرفه‌ای مواجه می‌شوم که شاید در حد یک فیلم اول نیست، برای من غافلگیرکننده است. فیلم «ابد و یک روز» (۱۳۹۴) ساخته سعید روستایی جزو فیلم‌های اول خوب است که مانند آن‌ها را در این سال‌ها زیاد دیده‌ایم. البته در این میان، غافلگیری‌های منفی هم بوده است، به این معنی که انتظار داشتم از یک کارگردان فیلم خوبی ببینم، اما با ناامیدی مطلق سالن سینما را ترک کردم. اساسا مزه‌ جشنواره به همین غافلگیری‌هاست و یکی از کارکردهای جشنواره این است که در یک بازه زمانی کوتاه، چند فیلم را می‌بینید و با دیدن فیلم‌های خوب غافلگیر می‌شوید. این منتقد درباره دلسردکننده‌ترین دوره‌ای که در جشنواره فیلم فجر تجربه کرده است نیز گفت: داریوش مهرجویی یکی از بهترین فیلمسازان سینمای ایران است، اما چند فیلم اخیر او توقع برخی تماشاگران و مخاطب حرفه‌ای را برآورده نکرد و دیدن آن فیلم‌هایش مقداری سرخوردگی ایجاد کرد. همچنین فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا مقداری افت کرده است. هرچند از نظر من، این‌ها نمک جشنواره است و ما هم دوست داریم این نمک‌ها را ببینیم.
او تمام فیملسازان خوبی را که فیلم اول خوبی ساخته‌اند جزو کسانی دانست که با دیدن فیلم‌شان در جشنواره فجر کشف شدند و بیان کرد: محسن امیریوسفی با فیلم «خواب تلخ» جزو این کارگردان‌ها بود، یا سعید روستایی با فیلم «ابد و یک روز». البته من فیلم‌های کوتاه روستایی را در فضاهای دیگر دیده بودم و می‌دانستم براساس آن پشتوانه، فیلم نخستش اثر خوبی خواهد بود. این منتقد سینما با تأکید بر این‌که جشنواره فجر موضوعی جدا از سینمای ایران نیست، توضیح داد: درباره‌ رویدادی مانند جشنواره فیلم کن می‌توان گفت که فیلم‌های امسال آن در مقایسه با قبل چه کیفیتی داشتند، اما در جشنواره کن، از میان انبوهی فیلم از کشورهای مختلف، یک تعداد فیلم خاص به‌نمایش درمی‌آید و معنی می‌دهد که تغییرات یک دوره را نسبت به قبل بررسی کنیم؛ اما جشنواره فیلم فجر، رویدادی ملی و صرفا معطوف به سینمای ایران است و هیأت انتخاب این جشنواره، گلچینی را از میان فیلم‌هایی که برای‌شان ارسال می‌شود، انتخاب می‌کند و به بخش مسابقه می‌فرستد. در این میان، ممکن است در حق یک یا دو فیلم اجحاف شود، اما این حرف‌ها همیشه زده می‌شود و جزو اقتضائات این فضاست. در مجموع، درباره جشنواره فجر نمی‌توان گفت که فیلم‌های این دوره نسبت به فلان دوره خوب یا بد بودند. اگر هم بخواهیم در این زمینه صحبت کنیم، باید درباره سینمای ایران بحث کنیم نه فقط فیلم‌های جشنواره. دانش با بیان این‌که برای قضاوت درباره یک دوره‌ جشنواره فجر باید درباره‌ داوری‌ها صحبت کنیم، اضافه کرد: بررسی سینمای ایران خیلی به جشنواره فجر ارتباط ندارد. برای قضاوت درباره جشنواره باید از این مسیر حرکت کنیم که داوری‌ها در یک دوره، چه تأثیری بر سینمای ایران در سال بعد گذاشته است. اگر فیلمی در بخش‌هایی برگزیده شده، آیا توانسته است در زمینه‌ الگودهی به فیلم‌های سال بعد موفق باشد یا خیر.